परिचय
मोहरीचे तेल, ज्याला आपण सरसों तेल म्हणतो, हे काळी, तपकिरी आणि पांढरी मोहरी यांच्या बियांपासून काढले जाते. याचा रंग लालसर-तपकिरी किंवा अंबर असतो.
भारताच्या उत्तरेकडील आणि पूर्वेकडील भागात याचा वापर प्राचीन काळापासून केला जातो. आजही हे स्वयंपाक, आरोग्य आणि त्वचा-केसांची देखभाल यासाठी मोठ्या प्रमाणात वापरले जाते.
मोहरीच्या तेलाचा तिखटपणा, तीव्र सुगंध आणि उच्च स्मोक पॉइंट यामुळे ते भाजीपाला परतण्यासाठी आणि तळण्यासाठी अत्यंत उपयुक्त ठरते. भारत, बांगलादेश आणि पाकिस्तानमध्ये हे स्वयंपाकातील एक अविभाज्य घटक आहे.
मोहरीच्या तेलाचे फायदे (Benefits of Mustard Oil)
मोहरीचे तेल केवळ चवीसाठीच नाही, तर ते हृदय, त्वचा, स्नायू, सांधे आणि एकूणच आरोग्यासाठी अमूल्य फायदे देते. चला तर मग पाहूया या अद्भुत तेलाचे 14 अविश्वसनीय फायदे.
1. हृदयविकाराचा धोका कमी करते
मोहरीच्या तेलात ओमेगा 3 आणि ओमेगा 6 फॅटी ऍसिड्स, मोनोअनसॅचुरेटेड आणि पॉलीअनसॅचुरेटेड फॅट्स भरपूर प्रमाणात असतात. हे चांगले फॅट्स शरीरातील वाईट कोलेस्ट्रॉल (LDL) कमी करून चांगले कोलेस्ट्रॉल (HDL) वाढवतात.
संशोधनानुसार, मोहरीचे तेल नियमित वापरल्यास इस्चेमिक हृदयविकाराचा धोका जवळपास 50% पर्यंत कमी होऊ शकतो.
2. अँटीबॅक्टेरियल, अँटीफंगल आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म
मोहरीच्या तेलात सेलेनियम नावाचा खनिज घटक असतो, जो वेदना आणि सूज कमी करण्यास मदत करतो. त्यामुळे सांधेदुखीवर हे उपयुक्त आहे.
अँटीबॅक्टेरियल गुणधर्मामुळे हे E. coli सारख्या जिवाणूंवर प्रभावी ठरते.
अँटीफंगल गुणधर्मामुळे त्वचेवरील बुरशीजन्य संसर्ग व खाज कमी करते.
औषधांमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या डायक्लोफेनॅकसारख्या औषधांमध्येही याचे घटक वापरले जातात.
3. सर्दी-खोकल्यावर उपाय
मोहरीचे तेल पारंपरिक पद्धतीने सर्दी-खोकला बरा करण्यासाठी वापरले जाते.
लसूण टाकून हे तेल गरम करून छातीवर मालिश केल्यास श्वसनमार्गातील कफ सुटतो.
गरम पाण्यात हे तेल आणि अजवाइन घालून त्याचा वाफ घेतल्यास कफ, कोंजेशन बरे होतात.
4. नैसर्गिक स्टिम्युलंट (Natural Stimulant)
मोहरीचे तेल पचनसंस्थेला चालना देते. ते पचनरस व पित्त वाढवून भूक वाढवते.
शरीरावर मसाज केल्यास रक्ताभिसरण सुधारते.
घाम येऊन शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकण्यास मदत होते.
5. कॅन्सरचा धोका कमी करते
मोहरीच्या तेलात लिनोलेनिक ऍसिड मोठ्या प्रमाणात असते. संशोधनानुसार हे घटक कोलन कॅन्सरचा धोका कमी करतात.
एका अभ्यासात मोहरीचे तेल माशांच्या तेलापेक्षा कॅन्सरविरोधी अधिक प्रभावी असल्याचे सिद्ध झाले.
6. अवयवांची कार्यक्षमता वाढवते
मोहरीच्या तेलाने केलेली मालिश रक्ताभिसरण सुधारते, ज्यामुळे शरीरातील अवयवांची कार्यक्षमता वाढते.
भारत आणि बांगलादेशात नवजात बालकांना मोहरीच्या तेलाने मालिश करण्याची परंपरा आहे, कारण त्यामुळे शरीर मजबूत होते.
7. मेंदूच्या कार्यक्षमता सुधारते
मोहरीच्या तेलातील फॅटी ऍसिड्स मेंदूसाठी पोषक असतात. ते स्मरणशक्ती आणि एकाग्रता वाढवण्यास मदत करतात.
8. स्नायूंना संवेदना परत आणते
ज्यांच्या स्नायूंमध्ये बधिरपणा किंवा मुंग्या येतात, अशा लोकांसाठी मोहरीचे तेल फायदेशीर आहे. प्रभावित भागावर मसाज केल्यास हळूहळू स्नायूंना संवेदना परत मिळतात.
9. फुटलेल्या ओठांवर उपाय
मोहरीचे काही थेंब नाभीत घातल्यास फुटलेले ओठ बरे होतात, असा जुना उपाय आजही लोक वापरतात.
10. एकूण आरोग्य सुधारते
मोहरीचे तेल एक आरोग्यदायी टॉनिक म्हणून शरीराला बळकटी देते. मात्र, याचे जास्त प्रमाणात सेवन टाळावे.
त्वचेसाठी मोहरीच्या तेलाचे फायदे
11. टॅन आणि डाग कमी करते
मोहरीचे तेल चेहऱ्यावर नियमित लावल्यास त्वचेवरील टॅन, डाग आणि पिग्मेंटेशन कमी होते.
बेसन, दही, लिंबाचा रस आणि मोहरीचे तेल यांचा फेस पॅक वापरल्यास त्वचेवर नैसर्गिक तेज येते.
12. त्वचेचा रंग आणि टवटवी सुधारते
मोहरीच्या तेलात व्हिटॅमिन B-कॉम्प्लेक्स असते, जे त्वचेसाठी उपयुक्त आहे.
मोहरीचे आणि नारळाचे तेल एकत्र मिसळून रोज मालिश केल्यास त्वचेवर तेज येते आणि सुरकुत्या कमी होतात.
13. नैसर्गिक सनस्क्रीन
मोहरीच्या तेलात व्हिटॅमिन E भरपूर असते. हे त्वचेला UV किरणांपासून आणि प्रदूषणापासून संरक्षण देते.
14. त्वचेवरील पुरळ आणि संसर्ग कमी करते
मोहरीचे तेल अँटी-इंफ्लेमेटरी आणि अँटीफंगल असल्याने त्वचेवरील अॅलर्जी, खाज, संसर्ग बरे करण्यास मदत करते.
मोहरीचे तेल निवडताना काय लक्षात घ्यावे?
कच्ची घाणी (Kachi Ghani):
कोल्ड-प्रेस पद्धतीने काढलेले शुद्ध मोहरीचे तेल. यात सर्व पोषक घटक टिकून राहतात.
Agmark तेल:
सेंद्रिय शेतीतून मिळालेले प्रमाणित तेल. हे सर्वोत्तम दर्जाचे असते.
Grade 1 तेल:
पिवळ्या व तपकिरी बियांपासून तयार झालेले मिश्रण. चवीनुसार हे ओळखता येते – जर तेलात नटासारखा स्वाद असेल तर ते उच्च दर्जाचे आहे.
मोहरीचे तेल साठवण्याचे नियम
तेलाची बाटली एअरटाईट झाकणाची असावी.
६ महिन्यांपेक्षा जास्त जुने तेल वापरू नये.
फ्रिजमध्ये ठेवल्यास तेल जास्त दिवस टिकते.
निष्कर्ष
Cold Pressed Kachi Ghani Mustard Oil / Sarson ka Tel - 100% Natural, Unrefined & Perfect for Healthy, Digestive-Friendly Cooking - 15 Litres
मोहरीचे तेल म्हणजे निसर्गाची देणगी आहे. त्याचे फायदे इतके विविध आहेत की ते हृदयापासून ते त्वचेपर्यंत प्रत्येक गोष्टीसाठी उपयुक्त आहे. मात्र, नेहमी शुद्ध आणि प्रमाणित तेल निवडा आणि ते मर्यादित प्रमाणात वापरा.
जर तुम्ही “Benefits of Unrefined Mustard Oil” शोधत असाल, तर लक्षात ठेवा – कच्ची घाणी मोहरीचे तेल (Cold Pressed Mustard Oil) हा तुमच्यासाठी सर्वात योग्य पर्याय आहे.